Van jongs af aan leren we goed ons best te doen. Door als individu hard te werken word je immers succesvol en dat is wat wij in onze samenleving na leren streven. In het oosten hebben ze een iets andere denkwijze. Ze zijn daar minder gericht op ratio en welvaart en meer gericht op gevoel en geluk. Hun manier van denken gaat uit van de verbondenheid van de mens met de natuur. Het Taoïsme bijvoorbeeld is ontwikkeld rond het begrip dao, wat ‘de weg’ betekent. Je kunt dit ook wel zien als de natuurlijke loop van de dingen. Volgens het Toaïsme is alles constant in beweging en heeft alles invloed op elkaar. Niets staat dus op zichzelf. Ook jij hebt dus een plaats in het geheel die niet geheel los te denken valt. Een belangrijk concept binnen het Taoïsme is “Wu Wei” en omvat de wijsheid van het weerstandvrij handelen.
Handelen en weerstand
De letterlijke vertaling van Wu Wei is: niet-doen, of: niet-handelen. Dit is dat is echter niet wat het precies betekent. Dao gaat over het accepteren van jouw plek in het geheel en over het wegnemen van weerstand. Daarvoor zal je inzicht moeten ontwikkelen in de natuur, om vervolgens de natuurlijke gang van zaken te kunnen erkennen en te kunnen accepteren. Alleen dan kun je jezelf immers behoeden voor het handelen tegen de aard der dingen in. Alan Watts beschrijft het als volgt: ‘Wu Wei is the art of sailing rather than the art of rowing.’ De kunst is alleen te handelen (de zeilen bij te zetten) wanneer het nodig is, zodat jouw handelen niet meer schade brengt, dan wat het je oplevert. Weerstand hiertegen (tegen de wind in zeilen) leidt tot het forceren van oplossingen en brengt doorgaans een hoop gedoe teweeg, zoals: frustraties, onvrede en gezondheidsproblemen.
Dit is makkelijker gezegd dan gedaan. Een simpel voorbeeld waar iedereen wel bekend mee is, is piekeren. Lang nadenken en het stilstaan bij iets leveren meestal meer stress op dan eigenlijk nodig is. Door zaken van je af te laten glijden en op andere manieren in beweging te blijven, lossen de dingen vaak ‘vanzelf’ op. Een ander voorbeeld is een schrijfopdracht waar je moeite mee hebt en uren lang tot diep in de nacht aan zit te werken zonder dat je een stap verder komt. Wanneer je het even loslaat en het ‘ademruimte’ geeft door er bijvoorbeeld een nachtje over te slapen, krijg je vaak frisse perspectieven en nieuwe inspiratie.
Wel of niet handelen?
Maar wanneer is een actie of opmerking nou storend en wanneer voegt het iets toe? Dat is het lastige, vooral vanuit het denkkader die wij in het westen hebben ontwikkeld. Wanneer je de drang voelt om iemand te helpen, kun je je afvragen om het helpt om direct met tips op de proppen te komen. Soms geldt dan even dat niets zeggen en iemand zelf iets laten ontdekken de juiste weg kan zijn. Dat is natuurlijk niet gemakkelijk als je je erg betrokken voelt.
In het maken van het juiste oordeel is het van belang dat je, ondanks de letterlijke vertaling van Wu Wei, deze filosofie niet interpreteert als een excuus om lui te zijn. Het gaat om het vinden van het juiste balans tussen te weinig en te veel betrokkenheid en hierin passend te handelen. Dit vergt veel discipline, oefening, vergaring van inzicht, het aanscherpen van je intuïtie én een hoop geduld. De volgende keer neem ik je dan ook graag mee in mijn eigen verdere zoektocht naar het weerstandvrij handelen.
