Vegan dieet?

Soms speelt het universum “Hints” met je. Heb je dat idee ook wel eens? Een tijdje terug zat ik wat te zappen op TV en belandde ik in de documentaire The Fruit Hunters. Een film over mensen die geïntrigeerd – zo niet geobsedeerd – zijn door fruit. En dan met name in de biodiversiteit van fruit en het behouden van oude fruitsoorten. Een hele fascinerende en interessante film, zeker door de passie voor fruit van de mensen die gevolgd worden in de film. Het maakt je ook bewust van het risico van monocultuur en de eenzijdigheid van het aanbod in onze supermarkten. Op een ander ledig moment was ik aan het zoeken naar een film om te kijken op Netflix op de Smart TV van mijn dochter. Ik was uitgeweken omdat mijn jongste de TV in de woonkamer in beslag had genomen met een spel op de PS4. Normaal kijk ik nooit Netflix. Ik ben echt ouderwets, ik kijk nog naar de NOS en zo. Toen viel mijn oog op de film What The Health. Ik dacht enigszins verveeld “kom laat ik die eens kijken”.

Deze film is gemaakt door Kip Andersen en Keegan Kuhn, die ook de film Cowspiracy gemaakt hebben. Deze film onderzoekt de impact van de veehouderij op het milieu en hoe (Amerikaanse en internationale) milieuorganisaties met die informatie omgaan. Het concept van What The Health is vergelijkbaar. Het gaat daar om de (schadelijke) effecten van het eten van vlees en zuivel op de gezondheid en de manier waarop patiëntenorganisaties zoals het Amerikaanse diabetesfonds, de American Cancer Society, The American Health Society, ziekenhuizen en artsen met die informatie omgaan. De boodschap is: iedereen laat zich corrumperen en is volledig blind voor wat evident is, namelijk dat de mens geen carnivoor en zelfs niet een hele goeie omnivoor is, en het consumeren van vlees en zuivel ronduit ongezond is. Schadelijker voor onze gezondheid dan sigaretten roken. Terwijl dit al vele jaren wetenschappelijk bekend is.

Het is wat, erg hè

“What The Health” is een sterk activistische film, grenzend aan propaganda. Dat stoot mij af. Ik heb de neiging om aan fact checking te gaan doen wat betreft het ware spervuur aan “wetenschappelijke feiten” die op de kijker in een ontzettend snel tempo worden afgevuurd. Je hebt amper de tijd te begrijpen en te volgen wat er gezegd wordt en de indruk wordt gewekt dat het allemaal heel erg schokkend is. Dat is ook wel jammer, omdat tenminste de feiten over de bio-industrie zonder meer schokkend zijn en wij als consumenten onze kop in het zand steken. Kip (what’s in a name) laat ons zien, dat kip niet uit de supermarkt komt, maar uit slachterijen. En dat het daar niet zo fris aan toe gaat. Maar dat wisten we natuurlijk allang, alleen willen we het liever niet weten. Iedereen die een beetje heeft opgelet de laatste decennia weet ook, dat de vleesindustrie bepaald onfrisse kanten heeft. Je wilt niet weten wat er allemaal aan farmaceutische rommel gespoten wordt in de dieren, die we vervolgens opeten. Het is ronduit gevaarlijk je daar te kritisch op te richten, zoals onder meer een inspecterende Belgische dierenarts ooit heeft moeten ondervinden.

Voor dit soort films, net zoals An Inconvenient Truth, zijn we ook wel een beetje immuun geworden. Want wat moet je er mee? Je kijkt ernaar, denkt “O, wat erg hè”, en gaat verder met je leven. Want wat kun jij er nou aan doen dat de ijsbeer uitsterft. Het is zo ver van je bed, en zo abstract of het causaal verband er wel echt zo is en we er wat aan kunnen doen, dat je het maar weer gauw vergeet. Marianne Thieme is een aardige vrouw, maar een beetje wereldvreemd. En we kunnen toch moeilijk de auto wegdoen? Hoe moet je dan naar je werk?

Ga gewoon afvallen!

Wat mij in What The Health echter triggerde is de boodschap dat vlees en zuivel eten ontzettend ongezond is, en leidt tot obesitas, diabetes en kanker. En dat wij mensen helemaal niet gebouwd zijn om (zoveel) dierlijke eiwitten te eten. Ik worstel namelijk al jaren met overgewicht. Ik ben een klassiek geval van alle diëten geprobeerd (nou ja, alle enigszins normale diëten, niet het Sherry-dieet of het Eet-Alleen-Brood dieet). Zou dit werkelijk waar zijn? De diverse patiënten die in de film ten tonele gevoerd werden, die zeer ongezond waren en absurde hoeveelheden medicatie gebruikten, en met tranen in de ogen verklaarden, dat ze zich na het overstappen op een vegan dieet ineens helemaal gezond voelden en zonder rollator en medicijnen het leven blij tegemoet konden treden, overtuigden niet helemaal. Ik kreeg er een beetje een “Jezus redt” gevoel bij.

Maar aan de andere kant: wat nu als het waar is? Ik worstel als gezegd al jaren met mijn gewicht, en ik ben er van overtuigd dat dit een kwestie van aanleg is. Als ik kijk naar het gezin van vijf waar ik uit kom, dan zien we drie kinderen (twee mannen en 1 vrouw) met obesitas aanleg en twee die dat niet hebben. Mijn jongste zusje van 50 kan nog zonder probleem fotomodel worden. Bij mijn twee dochters zie ik hetzelfde terugkomen. De één lijkt op haar moeder, de ander heeft mijn aanleg. Hoewel we alles probeerden om ze gezonde eetgewoonten aan te leren, kiest de één gezonde voeding (trouwens wel veel vlees) en de ander “ongezond” vet en zout eten. Ik zie haar al dezelfde weg inslaan als ik in de afgelopen veertig jaar heb bewandeld. Van een mooie puber naar een volwassene met overgewicht.

Artsen weten mij feilloos te vertellen: ja sorry, dat is je eigen schuld dat je te dik bent! Moet je maar afvallen, gezond eten en genoeg sporten! Het is een lifestyle probleem en het is je eigen schuld. Mijn ex-vrouw (ook arts) weet het ook al jaren zeker: het komt door mijzelf en alle verhalen van aanleg zijn flauwe smoesjes bij gebrek aan ruggegraat. De mate van overtuigdheid van artsen op dit punt steekt Jehova’s getuigen naar de kroon! Mijn huisarts (zelf graatmager) houdt mij ook iedere keer weer voor: ja, het zou toch wel goed zijn als je zou afvallen. Zal ik je verwijzen naar een diëtist? Als hij me dan weer wijst op de hypertensie en de diabetes, kijkt hij me meewarig aan. Tsja, als je nou zou afvallen, dan zou het allemaal wel beter worden…

“E pur si muove”

De grap hiervan zit hem niet in mijn onwil om af te vallen, maar in de onwetendheid van artsen. Voor een goed begrip: er bestaat geen discussie over het feit, dat buikvet en overgewicht risicofactoren zijn voor allerlei nare aandoeningen. En dat je als je meer beweegt en minder eet (waardoor je afvalt) die risico’s kunt terugdringen. Daarover bestaat geen verschil van mening. De vraag is: waarom lukt het al die honderdduizenden (of wellicht miljoenen) mensen niet om af te vallen, terwijl dit zo evidente voordelen heeft? Hebben die allemaal geen ruggegraat?

Ik ben er – net zo zeker als Galileo toen die in het openbaar moest verklaren dat de Aarde echt niet om de Zon draaide – van overtuigd dat zij ongelijk hebben en ik gelijk. Galileo mompelde naar verluid na de openbare denunciatie in zijn baard “e pur si muove” (en toch beweegt hij zich). Ik weet namelijk hoe mijn eigen lichaam werkt. Dankzij alle diëten weet ik precies hoe ik moet afvallen. Ik ben in het verleden ook regelmatig flink afgevallen en ik heb een perfect dieet (of liever een methode om bij te houden wat ik eet), waarmee ik met de precisie van een Zwitsers uurwerk een kilo per week afval. Heel verstandig en gezond. Helemaal geen diëtist nodig. Dus na pakweg een half jaar (er zijn altijd wel setbacks) ben ik 20 kilo kwijt. Easy peasy, geen enkel probleem, zou je zeggen. Waarom doe je dat dan niet?

Ik weet niet of het iemand al eens is opgevallen, maar al die dikkerds die worstelen met hun gewicht komen daarna weer aan. Honderdduizenden mensen worstelen zo met hun gewicht, en belanden al jo-jo’end na enkele decennia in de gevarenzone van obesitas en diabetes. Een hele interessante doelgroep voor verkopers van diëten en afvalboeken. Wat de magere Heinen niet snappen (hoe zouden ze ook, hun lichaam werkt niet zo), is dat het je als iemand met aanleg voor obesitas en diabetes (zo duid ik de groep dikkerds maar even aan) enorme moeite kost om af te vallen. Je kunt dit vergelijken met iemand die traint voor de marathon of een andere grote sportprestatie. De mate van geestelijke focus over een langere termijn is enorm. En de moeite en aandacht die het kost om je gewoonten (eetpatroon, beweging) aan te passen is ook enorm. Dat lukt sommigen dan wel enige tijd, maar daarna vallen ze weer terug. Dat komt niet door gebrek aan zelfdiscipline maar doordat hun lichaam terug wil naar de “normaalwaarde”. Iemand die astheen is (mager dus) kan wel een tijdje dikker zijn (bvb. een acteur voor een rol), maar na verloop van tijd gaat het lichaam vanzelf weer naar de normaalwaarde (dun).

De kracht van het lichaam als systeem (en daaraan verbonden de geest) is enorm. Wie boeken als “Wij zijn ons brein” gelezen hebben, weet dat een lichaam zelfs kan denken dat een bepaald lichaamsdeel er niet bij hoort. Pas als dit geamputeerd is, zijn ze gelukkig. Dan “klopt het”. Wat er volgens mij dus gebeurt bij een diabetisch aangelegd individu, is dat het lichaam naar de normaalwaarde terug wil. Het is zelfs zo, dat als je een stuk bent afgevallen, je gedachten trucjes met je gaan uithalen. Er komen allerlei redenaties, je raakt geestelijk in de war. Alleen door een lange termijn focus kun je proberen die buiten de deur te houden. Dat houd je nooit vol, uiteindelijk wint je lichaam.

First they ignore you…

Een ander interessant gegeven in Wij zijn ons brein is overigens de mate van dogmatisme bij wetenschappers – en ook artsen – waarmee men vasthoudt aan een apert onjuiste kijk op een medische aandoening, tot het moment dat wordt ontdekt dat het een misvatting is. Dan doorloopt de menselijke cognitie het proces dat vakbondsleider Nicholas Klein in 1914 beschreef:

“First they ignore you. Then they ridicule you. And then they attack you and want to burn you. And then they build monuments to you”.

Wat de artsen zouden moeten begrijpen, is dat er een onderliggende oorzaak is. Dus ik zeg tegen mijn huisarts: het is niet aan mij om dit probleem op te lossen, maar aan jou! Jij bent de dokter! Nou is dat wel veel gevraagd, want huisartsen zijn natuurlijk geen wetenschappelijk onderzoekers. Daar komt bij, dat artsen bijzonder weinig verstand hebben van voeding (een aspect dat ook in What The Health aan de orde komt). Inmiddels zijn er wel onderzoekers, die denken over achterliggende oorzaken. In het onderzoek naar de oorzaken van obesitas bestuderen wetenschappers aan de UVA het verband tussen de bacteriële cultuur in de darmen en obesitas. Maar dat is slechts een pril begin. De meeste artsen zitten nog vastgebeiteld in hun dogma.

Ik had mij dan ook voorgenomen maar zelf “de koe bij de horens” te vatten. Ik heb het studiemateriaal van mijn dochter – eerstejaars medicijnen – geleend om mij te gaan verdiepen in de stofwisseling. Met het idee, dat als ik daar – niet gehinderd door kennis en dus out of the box denkend – naar kijk, ik de oplossing wel vind. Wat moet je anders?

Waarom niet geprobeerd?

En toen zag ik ineens de documentaire What The Health en de film The Fruit Hunters. De Voorzienigheid is mij te hulp geschoten. Een vegan dieet. Ligt daar de sleutel? Ik mag graag een stukje vlees eten en houd wel van kaas. Maar als ik door mijn eetpatroon te veranderen mijn gezondheidsproblemen kan wegnemen, dan is het me zeker de moeite waard. En ik denk dat vegan eten veel eenvoudiger vol te houden is dan honger lijden om af te vallen. Ook omdat – aannemend dat dit werkt – je daarna ook niets hoeft te veranderen: je gaat gewoon door met vegan eten. Mooi meegenomen dat je daarmee ook nog het milieu helpt door de bio-industrie met zijn mestproblematiek niet langer te steunen.

Inmiddels heb ik me al wat verdiept in wat je dan moet eten. Daarbij kwam ik de website Eet voor je leven van Michiel Borkent tegen. Een aanzienlijk sympathieker – maar niet minder overtuigend – pleidooi voor vegan eten. Vooral de foto’s “voor” en “na” stemmen mij hoopvol. Kortom: Vegan dieet; ik ga ervoor. Ik houd je op de hoogte met het vervolg over veganistisch eten.

[MdV, 24-06-2017]