Heb je ook wel eens gedacht: als ik nou getrouwd was met die en die, dan was ik een ander mens geworden? In een relatie wordt je identiteit mede bepaald door de ander. De ene partner maakt andere dingen in je los dan de andere, en je past je gedrag aan op je partner. Is je partner spraakzaam, dan word je zelf misschien stiller. Is je partner afhankelijk, dan word je zelf misschien zelfstandiger, en omgekeerd. En die gedragspatronen worden door de loop der tijd vaste patronen, worden eigenschappen. Althans schijnbare eigenschappen.

Wie je bent, wordt mede bepaald door de Ander. Omgekeerd beinvloed je de Ander ook door jouw perceptie van wie de ander is. Je reduceert de identiteit van de Ander door de etiketten die je op hem of haar plakt. Mensen doen dat, omdat ze de wereld om zich heen proberen te begrijpen. Omdat die wereld zo complex is door de veelheid aan informatie, probeer je te ordenen en de werkelijkheid tot kenbare eenvoud te reduceren. Doe je dat met mensen, dan reduceer je daardoor de Ander ook. En misschien gaat die zich er ook wel naar gedragen. Blijft er voor “Jokertje” te weinig ruimte om ook serieus te zijn. En een homo wordt gereduceerd tot zijn homo zijn, en een moslim tot een moslim.

Het is goed om je daar steeds van bewust te zijn, en de Ander op een open manier tegemoet te treden. Een filosoof, die hier zijn leven aan gewijd heeft, is Emmanuel Levinas (1906-1955). Wie geïnteresseerd is in de filosofie van Levinas verwijs ik naar het boek van Jan Keij: De filosofie van Emmanuel Levinas verklaard. Levinas, hoewel hij te beschouwen is als fenomenoloog en existentialist (over etiketten gesproken 🙂 ) in de school van Heidegger, zette zich niettemin tegen de opvattingen van Heidegger af omdat die de mens reduceerden tot object. Heidegger had als gevolg van zijn opvattingen bewondering voor het nazi-regime, en dat was voor de Joodse Levinas onverteerbaar. Levinas meende, dat wij een zorgplicht hebben voor onze medemens, voor de Ander. De Ander was het hoofdthema in het werk van Levinas. Hij beschouwde de Ander zelfs als de aanwezigheid van God. God bestaat niet naast de medemens, maar is de medemens. Het Bijbelse “Heb uw naaste lief als uzelf” en het beeld van de “Vreemdeling”, die moet worden ontvangen als de verpersoonlijking van Jezus (of zelfs God) wordt hiermee naar een heel letterlijk niveau doorgevoerd.

Met die opvatting van Levinas ben ik het van harte eens. In onze relatie tot anderen moeten we zoveel mogelijk proberen de ander in al zijn facetten te laten schitteren. Als een oneindig complex gefacetteerde diamant moeten we voorkomen, dat bepaalde vlakken dof en onbelicht blijven. Wanneer we dat doen, reflecteert dat overigens ook op onszelf. Waar we eerst denken in een wachtkamer te zitten met een oninteressante Ander, met wie wij niets “hebben”, kan bij het beschijnen van de juiste facetten die ander ineens gaan schitteren. En dat verlicht ook je eigen bestaan, roept andere aspecten van jezelf op.

Bij het aangaan van het gesprek met de Ander moeten we ons dus open en onbevooroordeeld tegenover de Ander opstellen, en op zoek gaan naar zijn mooie facetten. In de marketing noemt men dat “de Schatkamervraag stellen”. Probeer in je contact met de ander dat te vinden, waar de ander enthousiast over is, waar zijn of haar passie ligt. En ontdek zo de Ander om tot een waardevolle relatie met die ander te komen, die ook jezelf verrijkt. Probeer dat ook maar eens in je relatie. Probeer de onontdekte facetten in de Ander te ontdekken. Dat kan ook door andere facetten van jezelf te laten zien.